Một chuyên viên quan hệ nhà đầu tư (IRO) giỏi không phải là người cố tạo nên “giá cổ phiếu cao nhất”, mà phải giúp cộng đồng đầu tư xác định đúng “giá trị thực của công ty”.
Tại sao IRO phải thường hướng đến mục tiêu “giá trị thực của công ty” (fair market value), chứ không phải “giá trị công ty trên thị trường/ giá cổ phiếu tốt nhất”? Điều này liên quan đến việc xác định rõ sứ mệnh của IRO. Vậy sứ mệnh này là gì? Dù các hoạt động quan hệ nhà đầu tư (IR) có các mục tiêu khác nhau, dẫn đến các IRO có nhiều sứ mệnh khác nhau, nhưng tựu chung cùng hướng đến mục tiêu lớn nhất – cung cấp cho cổ đông một bức tranh toàn cảnh, chính xác và trung thực về kết quả hoạt động của công ty trong quá khứ cũng như triển vọng tương lai.
Không “đẩy” giá bằng mọi giá
Nhìn từ góc độ này, nhiệm vụ của các IRO là phải làm cho các cổ đông hiểu, từ đó quyết định đầu tư vào “giá trị thực” của công ty. Hiểu như vậy, rõ ràng IRO không thể bằng mọi giá đẩy giá cổ phiếu lên cao, nếu nó vượt qua giá trị thực của công ty đó. Nếu hoạt động của công ty không đáp ứng được yêu cầu của thị trường, sau khi đã gieo hy vọng thì giá cổ phiếu sẽ sụt giảm. Hệ quả lớn nhất là công ty phải vất vả giành lại niềm tin từ nhà đầu tư. Do vậy, điều quan trọng nhất một doanh nghiệp cần làm là đề ra các mục tiêu đúng đắn cho bộ phận IR hướng đến giá trị thực, tức giá trị phản ánh tốt nhất tình trạng hiện tại của công ty, cũng như triển vọng lâu dài của nó.
IR có thể coi như cầu nối giúp nhà đầu tư có cơ hội hiểu rõ về thực trạng doanh nghiệp mà họ đầu tư, cũng như tương lai của doanh nghiệp ấy. Đây là một trong các công tác quan trọng mà hầu hết các công ty đại chúng trên thế giới đều coi trọng. Theo Masso Consulting – một công ty đã tư vấn về IR cho nhiều khách hàng lớn ở Việt Nam – việc quản trị IR tốt mang lại rất nhiều lợi ích cho công ty: tiếp cận thị trường vốn dễ dàng, giảm chi phí vốn trong tương lai, thị giá được định giá đúng, đảm bảo tính thanh khoản của cổ phiếu. Hơn nữa, nó còn mang đến sự hậu thuẫn và niềm tin ở nhiều nhóm lợi ích và đối tác liên quan đối với công ty thực hiện IR tốt. Về mặt vĩ mô, nó góp phần phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam theo hướng minh bạch và lành mạnh hơn.
IRO là người thực hiện việc truyền tải thông tin tài chính, vì vậy họ cần có kiến thức và kinh nghiệm về cả truyền thông lẫn tài chính.
IR không chỉ là truyền thông
Trong thực tế, không ít doanh nghiệp niêm yết trên sàn nghĩ họ đang làm công tác IR tốt. Có vị giám đốc khoe, bộ phận công bố thông tin của công ty cung cấp đầy đủ các loại báo cáo tài chính theo quý, theo năm theo đúng quy luật hiện hành của Luật Chứng khoán. Trong khi các thông tin liên quan đến IR, chẳng hạn nhu cầu tìm hiểu thông tin về tiến độ của các dự án đầu tư, bản phân tích chi tiết cơ hội đầu tư vào các dự án một cách thuyết phục bằng những con số (chỉ số thu hồi vốn, dự báo sát thực về các yếu tố liên quan đến tính toán hiệu quả đầu tư…) thì ông lại không sẵn sàng chia sẻ. Thực tế này hé lộ một phần khoảng trống trong quan hệ nhà đầu tư tại nhiều doanh nghiệp trên thị trường chứng khoán hiện nay. Bản chất của IR là hoạt động tiếp cận, duy trì giá trị thật của cổ phiếu công ty, thông qua hệ thống chiến lược truyền thông/ cung cấp thông tin một cách chủ động và hiệu quả. Tuy nhiên, theo khảo sát mới nhất do Masso Consulting thực hiện vào tháng 5/2012 trên 45 doanh nghiệp niêm yết trên HOSE (được lựa chọn theo ngẫu nhiên trong nhóm có vốn hóa trung bình trở lên), chỉ có khoảng 20% (9 doanh nghiệp) có đấu mối cụ thể cho công tác IR. Số còn lại chưa thiết lập bộ phận này( 13%), hoặc kiêm nhiệm IR theo tinh thần tác nghiệp tạm thời: đợi và thực hiện khi có chỉ thị từ lãnh đạo công ty (67%). Điều này cho thấy công tác IR vẫn dừng ở động thái “đối phó” và bị động, chưa thật sự được quan tâm và đầu tư đúng mức.
Đáng lưu ý là nhiều người vẫn còn mơ hồ không biết IR có phải đơn thuần chỉ là truyền thông hay không, hay còn liên quan đến những vấn đề khác giữa nhà đầu tư với công ty? Cô Võ Thủy Tiên, chuyên viên phân tích cao cấp của Masso Group giải thích rằng, về thực chất IR là công tác tạo cầu nối giữa doanh nghiệp và cộng đồng nhà đầu tư. Đó là một công tác quản trị chiến
lược tổng hợp của các lĩnh vực tài chính – truyền thông – tiếp thị trong khuôn khổ pháp lý, giúp thông tin hai chiều hiệu quả giữa công ty với cộng đồng và các tổ chức tài chính nhằm tối ưu hóa giá trị doanh nghiệp trên thị trường/ giá cổ phiếu. Vì vậy, thành tố “phản hồi cho cấp lãnh đạo biết khả năng thực hiện lời hứa của chính ban điều hành” là rất quan trọng. Tuy nhiên, ngoài công tác truyền thông tài chính làm thay đổi nhận thức về công ty, tăng mức khuyến nghị từ nhà phân tích, giảm mức biến động giá cổ phiếu, quản lý nhà đầu tư hiện có thì bước cao hơn của công tác IR là làm cầu nối để giới đầu tư tham gia đầu tư vào doanh nghiệp. Nói cách khác, một nhiệm vụ của IR/IRO là “đóng gói” công ty “mang đi bán” cho cộng đồng nhà đầu tư, giới tài chính.
IRO cần làm gì?
Về tổng thể, tổng hợp của Masso Consulting từ London Stock Exchange chỉ ra nhiệm vụ của một IRO là tham gia đầy đủ vào quá trình hoạch định, sắp xếp và trình bày các sự kiện lịch tài chính quan trọng của công ty. IRO còn sắp xếp các sự kiện/ buổi gặp mặt đột xuất khi cần. Có thể kể ra những đầu việc sau đây:
Kết quả kinh doanh sơ bộ theo quý: đây là loại báo cáo có vai trò ngày càng quan trọng hơn khi thị trường tìm kiếm nguồn thông tin chính xác/ chính thống từ công ty trước khi có báo cáo sau cùng, cũng như cần vài dấu hiệu để dự đoán kết quả kinh doanh quý sau.
Sắp xếp các cuộc gặp với các cổ đông là tổ chức, chuyên gia phân tích của bên bán và bên mua. Dù có tiếp cận với đối tượng bằng cách thức nào thì IRO cũng không quên được một nguyên tắc quan trọng là cần có sự phân biệt trong cung cấp thông tin cho các đối tượng. Cần chú ý trong các buổi gặp mặt, IRO cần làm rõ các thông điệp chính như năng lực nội bộ của công ty và lợi thế cạnh tranh của công ty. Các buổi gặp kiểu này sẽ tạo cơ hội cho IRO thu thập thông tin và nắm vững phản hồi/ nhu cầu của thị trường về kết quả kinh doanh của công ty, cũng như của đối thủ của công ty.
Thông cáo báo chí: Nên kết hợp gửi thông cáo báo chí/ báo cáo định kỳ về tình hình kinh doanh của công ty cho các đối tượng phù hợp (báo chí, nhà đầu tư, giới phân tích) với cập nhật thường xuyên và kịp thời trên website của công ty. Ngoài ra, có thể tổ chức một số cuộc họp báo/ phỏng vấn cho các nhà báo chuyên viên về tài chính – chứng khoán.
Quảng cáo lưu động: Hình thức quảng bá này thu hút sự quan tâm từ nhà đầu tư cá nhân nhằm tăng tính thanh khoản cho công ty. IRO cũng cần giữ liên lạc thường xuyên với các cổ đông để nắm bắt các góp ý/ câu hỏi của cổ đông.
Nhìn tổng thể, một chuyên viên quan hệ đầu tư cá nhân chuyên nghiệp cần phân biệt rõ giữa các đối tượng đầu tư của công ty, gồm nhà đầu tư cá nhân, nhà đầu tư tổ chức, hay giới phân tích. Đối với nhà đầu tư cá nhân – vốn không có quan hệ chặt chẽ với ngân hàng hay tổ chức môi giới và thiếu thông tin trực tiếp từ công ty – thì IRO cần tiếp cận một cách chủ động, trực tiếp hay qua trung gian.